02-03-2023 · Kris van Loo voor Paardensport Vlaanderen · Paardenfotograaf, FEI & Jos Kumps
Jos Verlooy, Harrie Smolders, Kevin Staut, Malin Baryard, Rodrigo Pessoa, Michel Robert, Eric Levallois, Dermott Lennon,… het zijn slechts enkele namen uit de klas van Jos Kumps. Zijn kennis en inzicht deelt hij nu met u.
Op 9 en 16 maart geeft Jos Kumps voor Paardensport Vlaanderen een theoretische uiteenzetting. Op 29 maart is er een praktijksessie in het Azelhof in Lier.
Houd het simpel, ongedwongen en eenvoudig
De theoriesessies geven je een inzicht in de lijnvoering, impuls, tempo, evenwicht en afstand. Verder wordt er aandacht besteed aan de jonge paarden. "Voor een goed begrip, ik heb het warm water niet uitgevonden", zegt Jos Kumps bescheiden: "ik stel enkel in de dagelijkse praktijk vast dat het niet overbodig is om te blijven hameren op de fundamentele basis van het paardrijden. Zelfs op hoog niveau zie ik combinaties die enkele jaargangen hebben overgeslagen. Ze willen wiskunde studeren aan de universiteit, maar hebben in het lager onderwijs niet leren rekenen. Vrij vertaald spreken we in paardentermen dan over rust, ontspanning en evenwicht. Voor een jong paard zijn de eerste sprongen onder de ruiter al moeilijk genoeg. Dan moeten de ruiters het niet nog moeilijker maken. Houd het simpel, ongedwongen en eenvoudig. Wij geven onze paarden hulpen, met onze benen, handen en zit. Hulpen geven betekent een paard helpen. Dat mogen we niet vergeten."
Prestaties zijn een doel op zich geworden en dat is verkeerd
Jos Kumps is een veel gevraagde trainer, omdat hij telkens terugkeert naar de basis. Gehoorzaamheid is totaal iets anders dan controle, is een oneliner van Jos Kumps : "Prestaties zijn een doel op zich geworden en dat is verkeerd. Vandaag stelt men alles in het werk om resultaat te halen en wordt er voorbijgegaan aan de basis. Je kan dan misschien wel eens winnen, maar zet 40 apen op een paard en er zal ook een winnaar zijn. Al zal het nooit zo goed zijn als het ooit zou kunnen. Nu, ik ben optimist. Ik geloof dat er opnieuw een stroming is die meer aandacht heeft voor de basis van het paard in de sport. Ik wil geloven dat het glas terug halfvol is."
Wie is Jos Kumps?
Jos Kumps (63) zijn wieg stond in Duitsland, waar zijn vader gekazerneerd was als Belgisch militair. 
Jos was tien jaar toen zijn vader overleed en vervolgens naar België terugkeerde met zijn moeder en twee jongere zussen. Het was de donkerste periode uit zijn leven. Met een alleenstaande moeder met drie kinderen hadden ze het niet breed.
Toeval wou dat een neef van Jos’ moeder een kleine manege had aan het Meerdaalbos. "Daar zijn we met de familie eens naartoe geweest en ik was meteen verkocht. Maar, een les kostte honderd frank en vermits mijn oudste zus ook wilde paardrijden, wisselden we elke week af. De ene week mocht mijn zus paardrijden, de andere week ik. Omdat paarden mij zo inspireerden, ging ik elke woensdagnamiddag en ’s weekends werken in de manege en werd ik betaald met lessen."
Werken als metser voor 60 frank per uur
"Enkele jaren later begon er iemand een manege in Sint-Agatha-Rode, waar we woonden. Dan ging ik daar werken in ruil voor rijlessen en voor je het weet zit je op de trein. Komen er eigenaars vragen om hun paarden te rijden en mag je op wedstrijd. Op school was ik een goede leerling, al dacht ik aan niets anders dan paarden. Aan mijn trainerdiploma’s van Bloso hechtte ik meer belang. In Ruiselede was er toen een dressuurschool, vergelijkbaar met Gesves maar dan privé. Die organiseerde stages met gereputeerde, vooral Duitse, lesgevers. Om die stages te bekostigen ging ik werken bij een metser, hard labeur voor zestig frank (anderhalve euro) per uur. Ik was zestien jaar en knechtje van de metsers. Ik hoef niet te vertellen hoe hard ze daar met mijn voeten gespeeld hebben. Maar ik beet door, omdat ik die cursussen wou volgen en die kostten drieduizend frank."
Christian Huysegoms
"Mijn moeder stond erop dat ik mijn school afmaakte. Ik heb een jaar gedubbeld en toen ik op m’n negentiende afstudeerde zocht ik werk in de paarden. Ik heb korte perioden op een aantal stallen gewerkt. Mijn eerste echte werkgever was Christian Huysegoms, die toen zijn topjaren kende met Katapult. Ik verdiende 30.000 frank, en kreeg ’s middags eten. Ik werd aangeworven als groom, met de mogelijkheid om veel te rijden. Van Huysegoms heb ik veel geleerd. Het ziet er niet altijd uit als je hem ziet rijden, maar je moet er doorheen kijken. Op zijn manier is hij een toptalent. Na negen maand was het voorbij. Christian werd een half jaar geschorst omdat hij een paard onder een andere naam uitbracht. Het was het zoveelste afgesloten hoofdstuk, al ben ik achteraf blij dat ik bij zoveel mensen gewerkt heb, omdat je van iedereen kan leren. Je moet het willen zien en ook Christian Huysegoms heeft mijn ogen geopend. Om te leren moet je nu eenmaal observeren."
Caroline Bradley en Lars Sederholm
"Met het geld dat ik bij Huysegoms gespaard had, reed ik met mijn Citroën Diane naar Zeebrugge, nam de overzet naar Dover omdat ik absoluut naar de Ierse school wou gaan waar Eddie Macken had leren paardrijden. Onderweg las ik in Horse & Hound een interview met Caroline Bradley. Zij is de amazone die de legendarische Milton gemaakt heeft. Ze overleed op haar 37e aan een hartaanval en haar ouders hebben Milton toen aan John Whitaker gegeven. John heeft nadien, bescheiden zoals hij is, altijd gezegd dat het geen kunst was om met Milton te rijden omdat Caroline Bradley hem zo goed had afgericht. En Ik heb altijd veel bewondering gehad voor Caroline Bradley, die haar tijd ver vooruit was. Ik las in dat artikel dat zij zes jaar in de leer geweest was bij de Zweed Lars Sederholm, die nabij Oxford een trainingsstal runde. Het inspireerde me zodanig dat ik mijn plannen wijzigde en naar Oxford reed. Dat was toch op weg naar Ierland. Eenmaal aangekomen was het meteen duidelijk, hier moest ik zijn, al moest ik wel nog drie maand wachten. Sederholm had een unieke formule. Zijn klanten betaalden veel geld om hun paarden te laten trainen en wij betaalden geld aan Sederholm om onder zijn toezicht die paarden te rijden. Daar ben ik anderhalf jaar verbleven, meer geld had ik niet. Het grote verschil was dat ik daar kwaliteitsvolle paarden te rijden kreeg. Ik ben dus terug naar België gekomen zonder geld. Simultaan verhuisde ook Nelson Pessoa naar België, in de Chevalerie in Sint-Genesius-Rode. Ik trok mijn stoute schoenen aan en vroeg of hij me geen les wilde geven. Ik gaf zelf les en met dat geld betaalde ik Pessoa. Evelyn Blaton was toen een leerlinge van Pessoa en zij vroeg me niet veel later of ik haar paarden wilde rijden. Zij was toen internationale topamazone en ik reed thuis haar paarden als zij op wedstrijd was. Dat sloeg aan en ik kreeg meer en meer paarden, zelfs van Nelson Pessoa. Dat moet in 1983 geweest zijn. Zo is de bal aan het rollen gegaan met Nelson en later met Rodrigo Pessoa. Ik ben steeds bewust freelance gebleven, ook al heeft Nelson Pessoa meermaals aangedrongen om voltijds bij hem in dienst te treden. We werkten 25 jaar samen."
Niemand heeft meer met Baloubet du Rouet gereden dan Jos Kumps
Jos Kumps en Baloubet du Rouet zijn nauw met elkaar verbonden. Het verhaal begint bij Diego Pereira Coutinho, die enkele dressuurpaarden kocht voor zijn vriendin. Eén daarvan was Baloubet du Rouet. Bleek dat hij toch niet zo geschikt was als dressuurpaard. Jammer, maar misschien kon hij wel springen? Coutinho reisde met Baloubet naar België en stelde de vraag aan Nelson Pessoa. Na de eerste bezichtiging stelde Rodrigo Pessoa voor om Baloubet meteen terug te sturen. Hij geloofde er niet in.
Gewogen en te licht bevonden
Gewogen en te licht bevonden, volgens Rodrigo. De tijd en energie die we hier in zouden investeren, zouden kosten op het sterfhuis zijn, oordeelde hij. Het gaan verloren maanden zijn en finaal gaan we hem toch terug sturen. Nelson Pessoa zag het anders. Hij zag er wel iets in en Baloubet mocht blijven. Het was winter en Nelson nam zijn nieuwe aanwinst mee naar Moorsele voor hun eerste wedstrijd. Ze werden uitgebeld. Iets wat Nelson zelden overkwam. Nelson en zijn trouwe luitenant Jos Kumps reden vervolgens de hele winter op controle. Kumps nam hem mee naar wedstrijden: ‘we stopten enkele kilometer voor de wedstrijdlocatie en zadelden daar Baloubet op, waarna ik naar de concours stapte. Ter plaatse opstappen tussen al die andere paarden was geen optie’, lacht Jos Kumps. Het typeerde de jeugdjaren van Baloubet.
Of ze ooit dachten dat het nooit zou goedkomen met Baloubet? Elke dag…
Of ze ooit dachten dat het nooit zou goedkomen met Baloubet? Elke dag, lachen Nelson en Jos: ‘tot zijn negen jaar dachten we dat het nooit zou lukken. Scepsis overheerste bij iedereen. Nelson en Jos bleven er in geloven, vier jaar lang. Pas op zijn negende kwam de kentering. De rest is geschiedenis. Doorheen zijn succesvol palmares, bleef Baloubet altijd dat karakterbeestje. ‘je moest altijd bij de les blijven. Vandaag zie je grooms met oortjes, in de ene hand scrollen ze met hun smartphone, in de andere hand houden ze een paard vast. Dat beeld zou onbestaande zijn als dat paard Baloubet is. Hij was constant aanwezig en alert en de minste onachtzaamheid of onoplettendheid werd afgestraft. Jos Kumps, die meer met Baloubet heeft gereden dan vader en zoon Pessoa, mijmert als hij terugblikt: ‘er zijn van die paarden die in ons collectief geheugen blijven. Baloubet is ongetwijfeld zo’n paard. En toch moeten die uitzonderlijke paarden het geluk hebben om bij de juiste ruiter terecht te komen.
Achteraf is het gemakkelijk praten, al zouden weinig ruiters een paard zoals Baloubet een kans geven. Laat staan vier jaar alle kansen geven om zich te ontwikkelen en te ontplooien. Het nadeel van Nelson Pessoa was tegelijk zijn voordeel, hij had geen keuze. Hij heeft nooit veel keuze gehad, dat typeert hem als ruiter. Nelson en Jos hebben Baloubet gemaakt, Rodrigo heeft de vruchten geplukt.
Jos Kumps over Rodrigo Pessoa: "They never told the boy it was impossible, so he did it."
Jos Kumps begon met Rodrigo Pessoa te trainen wanneer hij zijn laatste seizoen met de pony’s reed. Een zoon van heeft vele voordelen, al mag je de nadelen niet onderschatten, weet Jos Kumps: ‘als junior werd Rodrigo al met argusogen bekeken en vooral vergeleken. Want ze keken niet naar hem, ze vergeleken hem met zijn vader. En Rodrigo wou de status en reputatie van zijn vader niet besmeuren. Zo leerde Rodrigo als prille tiener al met druk om te gaan. Wat hij daaruit vooral geleerd heeft, is dat er in je leven situaties en omstandigheden zijn die je in de hand hebt, en anderen die buiten je wil overkomen. En daar moet je afstand van nemen. Dat is gemakkelijk gezegd, evident is het niet. Rodrigo kan dat onderscheid maken. En dan zie je dat zo’n ruiters een paard groter kunnen maken op grote afspraken.’
Zo koud als een vis
"Er is niemand die meer GP’s gewonnen heeft als Nelson Pessoa, maar hij heeft nooit gepresteerd op kampioenschappen. Omdat hij er te veel mee bezig was. Dat heeft ook te maken met onzekerheid. Rodrigo daarentegen wordt groter in een kampioenschap. Hij blijft stoïcijns kalm en is zo koud als een vis. In 1998 wordt hij met Lianos wereldkampioen. We sliepen op dezelfde kamer. De avond voor de Final Four, bestelt hij een spaghetti op de kamer en bekijkt hij welgeteld één parcours van de drie andere paarden. Eén! Terwijl zijn drie concurrenten (Thierry Pomel, Franke Sloothaak, Willi Melliger) bij wijze van spreken de hele nacht alle video’s analyseerden. De dag van de Final Four gaat Rodrigo ’s morgens naar de vetcheck en vervolgens naar zijn hotel. De finale was om 15u, “maak mij wakker om 14u30”, zegt hij. We waren net op tijd voor de verkenning. Dat is Rodrigo. Vandaag zijn er allerhande coaches, 25 jaar geleden bestond dat nog niet. Je moet zo ingesteld zijn, wat niet wil zeggen dat je het niet kan leren."
Een cola en een banaan
"Ik heb het omgekeerde eveneens gezien; goede combinaties die het slachtoffer werden van hun kwaliteit en
succes. Sommige ruiters zijn te gefocust, willen te veel doen. Dat is een moeilijk evenwicht. Een zoektocht, waarbij iedereen voor zichzelf moet uitmaken wat het beste werkt."
"Rodrigo bijvoorbeeld wil niet alleen zijn. Tussen de eerste en tweede manche van de Olympische finale in Athene, ging Rodrigo verpozen in de stallen. Ik moest bij hem zijn, zwijgend. Niks zeggen en niet zagen (glimlacht). Ik moest aanwezig zijn en zorgen voor een cola en een banaan. Rodrigo werd in Athene Olympisch kampioen. Een opmerkelijke anekdote was de eerste dag in Athene. Op de vooravond van de jumpingcompetitie, gaat Rodrigo met enkele teamgenoten eten. Ik word zoals altijd vroeg wakker, de Brazilianen zaten nog in dromenland. Komt daarbij dat er een uur verschil is tussen Brussel en Athene en daar hadden ze geen rekening mee gehouden. De proef begon om 09.00h, om 08.00h werden ze wakker. Iedereen in paniek, ik inbegrepen, behalve Rodrigo. En hij moest als eerste Braziliaan starten. Denk je dat hij nerveus was? Niet, nooit. Hij had zelfs niet de tijd om het parcours te verkennen, de piste was gesloten toen hij aankwam. Niet veel later stapt hij foutloos en met een grote glimlach uit de piste. Rodrigo Pessoa doet me steeds denken aan de quote van Mark Twain: “They never told the boy it was impossible, so he did it.”
